Þessa dagana er skólamálaumræðan afskaplega lituð af
slagorðinu brottfall/brotthvarf sem og lausnum sem verkefnahópur á vegum samráðsvettvangs um aukna hagsæld hefur lagt
fram.
Það merkilega er að menn eru svo uppteknir af skýrslunni sem
kom núna að þeir gleyma að nærri samdóma skýrsla kom út 13/11 sl. og ein
líklega 2008, 2003 auk samantekta frá Samtökum atvinnulífsins aftur og aftur auk fleiri heimilda (Forsætisráðuneytið,
2012; Magnús
Þorkelsson, 2005; Menntamálaráðuneytið, 2003).
Mig langar aðeins að benda á örfá atriði sem rétt er að hafa
í huga í þessari umfjöllun.
Íslenskt skólakerfi er það dýrasta í
heimi.
Skýringar þess eru margar. Stærsta skýringin heitir dreifðar byggðir.
Skólar eru gjarnan hryggjarstykki hinna minni byggða. Ef við tökum þá burtu
hrynja byggðirnar. Fyrir þessu eru rannsóknir.
Hins vegar er hlutfall launa í þessum útgjöldum undir
meðalviðmiðum OECD (sjá Education at a glance 2013). Í hvað fer þetta þá? Steypu?
Skólaskrifstofur? Ráðuneyti? Aðkeypta vinnu?
Alltént ekki í laun því íslenskir kennarar eru með
launalægri kennurum í OECD.
Annað sem oft er sveiflað um er að það þurfi að stytta skólann – grunnskóla um ár og framhaldsskólann um ár.
Rangt. Þetta var gert í lögum 2008 (Lög
um framhaldsskóla nr. 92/2008, 2008; Lög um
grunnskóla nr. 91/2008, 2008). Grunnskólar mega útskrifa
nemendur úr 9. bekk ef viðkomandi nemendur uppfylla skilyrði og framhaldsskólar mega útskrifa
þegar nemandinn hefur lokið tilteknu prófi Hér er tvennt að benda á að auki.
Annað er að að það er beinlínis rangt að ætla öllum nemendum
grunn- og framhaldsskóla að fara í gegn samstíga og jafnhratt. Réttara væri, upp
úr 7. bekk grunnskóla, að leyfa nemendum að fara eins hratt og þeim hentar. Auk
þess að draga úr bóklegu hlutverki hans og kynna nemendum raunverulegt verknám
sem valkost. Vissulega þarf að taka til í framhaldsskólanum en nú beinum við
nær öllum tíundu bekkingum í bóklegt framhaldsskólanám sem er undirbúningur
undir háskóla.Það er einhæft.
Hitt er að nokkrir skólar (MR; MS; MA; ML; VÍ) eru
skipulagðir sem fjögurra ára skólar. Þeir taka 30-40% nemenda úr 10. bekk. Þeir
taka nær eingöngu nemendur með háar einkunnir. Þessi nemendahópur er
markhópurinn til að ljúka grunnskóla á níu vetrum og framhaldsskóla á þremur.
Meðan við beinum blóma árgangsins þessa leið og teljum hana vera viðmið
menntunar þá viðhelst kerfið því stór hluti þeirra sem fer í aðra skóla þarf
lengri tíma eða annað nám en í boði er.
Þess vegna á að miða við færni, kunnáttu og getu en ekki árafjölda.
Hér er meira brottfall en annars staðar.
Nei. Hér er alltof hátt brottfall en á Vesturlöndum hætta
20-40% árganga eða klára ekki framhaldsskóla (Lamb, 2011). Í sumum löndum innritast
allir en í öðrum fá ekki allir að innritast. Þeir seinni teljast alla jafna ekki
brotthvarf. Í sumum löndum útskrifum við einungis þá sem standast en í öðrum eru
nemendur útskrifaðir með fall. Þeir föllnu útskrifuðu teljast ekki brottfall. Þessa tölfræði þarf
að skoða og skilja því verið er að bera saman ólík kerfi að skipulagi, inntaki
og fleiru (Dale, 2010; European
commission, 2011, 2013; Eurostat, 2009; Gyönös, 2011).
Kennarar vinna of lítið
Kennari vinnur 1800 klst á ári. Það er að fráteknu sumarorlofi
og almennum frídögum sem falla á vinnudaga. Ef kjarasamningur segir að staðinn
tími í stofu sé 34% þá er rétt að minnast þess að tímann þarf að undirbúa, standa
og oft fara yfir verkefni. Það er reiknað sem 1,7 til 1,8 klst. Ef ég man þetta
rétt. Ef kennarinn er eingöngu að passa börnin, ekkert að undirbúa og ekkert
að leiðrétta þá er hægt að hugsa að auka hlut kenndra tíma og jafnvel stækka hópa, en ef við viljum faglegt starf þá má
ekki tala svona. Ef við reiknum vinnutíma þingmanna og bæjarstjórnenda eingöngu út frá þingfundum og bæjarstjórafundum eða þá fréttamanna eingöngu út frá fréttatímum þá held ég heyrist baulað.
Nóg, nóg nú er nóg!
Nóg, nóg nú er nóg!
Það er óþolandi að sitja undir því ár eftir ár að hlusta á
stjórnvöld berja á hópi sem er með nánast einhver lægstu laun faglærðra
opinberra starfsmanna, hóp sem þarf orðið fimm ára háskólanám, vinnur þrotlaust
hvað sem hver segir, og af samviskusemi. Og sömu vinnuveitendur sýna þessum
undirmönnum sínum framkomu sem er engu lík. Skyldi google vera rekið svona?
Nei. Eða CCP? Eða Landsbankinn? Varla.
Það er óþolandi að þurfa að sitja undir þessu ár eftir
ár. Ef laun kennara væru í samræmi við t.d. þá hópa sem þurfa jafnmikla
menntun, eða miðuðu við launakerfi t.d. google, þá væri
ekki stál í stál endalaust heldur hægt að fá allskonar hluti fram
til viðbótar við það sem nú fæst án þess að nuddast um krónur og aura. Ef fólk finndi að því væri treyst, verk þess
metin í stað þeirra viðhorfa sem mæta því í dag væri kannski ekki þessi reiði. Ef launin væru löguð til langframa þá gengi betur að leysa margt. Hins vegar er ekki boðlegt að hlusta á t.d. það að með styttingu skólans
megi kannski eyða meiru í laun… Dugir ekki.
European Commission. (2013). Early school leaving. Education and training Retrieved February 15th 2013, 2013, from http://ec.europa.eu/education/school-education/leaving_en.htm
Mikið að einhver setur hnefann í borðið -- með fullum rökum. Mikilvægt að benda á þetta samanburðarrugl milli landa þegar talað er um brottfall. Sú mynd er mjög flókin og aðgerðir til úrbóta enn flóknari. Einfaldar töfralausnir gera bara illt verraa.
SvaraEyðaĖg vann í Noregi hjá borginni við að aðstoða alkohólista og eiturlyfjaneytendur í fullu starfi árið 2001 og fékk útborgað eftir skatt 20.000 norskar krónur á mánuði. B.Ed próf var metið til launa. Síðan hef ég lokið doktorsgráðu, kenni nú fulla kennslu við grunnskóla á Íslandi og fae útborgað sem svarar rúmlega 10.000 norskum krónum, eftir skatt.
SvaraEyðaHvar er þessi skýrsla? Væri forvitnilegt að sjá hvernig þetta er reiknað. Og gæti verið forvitnlegt að bera saman kostnað á nemanda í Reykjavík og jafn stórum bæ í Danmörku eða Noregi t.d.
SvaraEyðaStærsti hluti kostnaðar við skólahald í grunnskóla er væntanlega laun. Og ef laun eru talsvert lægri á Íslandi en í Danmörku t.d. þá er erfitt að skilja að íslenska kerfið sé dýrara.
Tillögurnar sem lagðar voru fyrir samráðsvettvanginn eru á slóðinni www.samradsvettvangur.is, nánar tiltekið á: http://samradsvettvangur.is/wp-content/uploads/2013/01/Fundargogn-Samradsvettvangur-3.-fundur-Netid.pdf
SvaraEyðaÞað er mjög jákvætt að hér er tekin efnisleg og vel rökstudd umræða. Ég kom að vinnu við nokkrar tillögur sem þarna voru lagðar fram (þó ekki þær um menntamál) og langar að svara sumu því sem rakið er hér að ofan:
Á heimasíðu samráðsvettvangsins er sérstaklega tekið fram að ekki er reiknað með því að starfstöðvum skóla verði lokað heldur að yfirstjórnir verði sameinaðar. Sú leið hefur þegar verið farin víða á landinu með ágætis árangri. Þá má líka benda á að 2/3 Íslendinga búa á höfuðborgarsvæðinu og meirihluti þeirra sem eru á landsbyggðinni búa á Akureyri og öðrum stærri þéttbýliskjörnum.
Tillögur um að stytta undirbúning nemenda fyrir háskólanám byggja fyrst og fremst á alþjóðlegum samanburði og spurt er: Af hverju þurfum við lengri tíma til að ná sama marki en viðmiðunarþjóðirnar? Kannski er ástæðan bekkjakerfi skólanna fimm sem talir eru upp hér að ofan - gott innlegg!!
Varðandi brottfall er bent á að hér útskrifast einungis 44% úr framhaldsskóla með minna en tveggja ára töf (mv. 70% í Svíþjóð og Finnlandi). Einnig eru notaðar tölur frá Hagstofunni sem sýna að 30% Íslendinga ljúki ekki neinu námi á framhaldsskólastigi. Á það er bent að þetta sé (og muni verða) dragbítur á uppbyggingu nýrra og arðbærra starfa. Það að einhver lönd útskrifi nemendur úr framhaldsskóla þótt þeir nái ekki prófum breytir ekki því að okkar staða er slæm. ( ...er þetta gert í hinum Norðurlöndunum??)
Það er hvergi sagt að kennarar vinni of lítið. Það er hins vegar bent á að í samanburði við hin Norðurlöndin sé kennsluhlutfall hérlendis lágt (34% mv. 51% í OECD).
Einn af þeim nafnlausu hér að ofan kvartar yfir lágum launum hér miðað við Noreg. En það verður ekki gert með því að hækka launin á morgun heldur með því að auka verðmætasköpun í samfélaginu. Rauði þráðurinn í vinnu samráðsvettvangsins er að breyta þessu.
Það væri gaman að vita hvernig tekið er á kennslu barna með sérþarfir. Eru sérskólar ríkjandi fyrir þau? Sérdeildir? Eða eru þessi ríki innan OECD með virkan skóla án aðgreiningar eins og við? Ég get fullyrt að ég gæti skilað fleiri kennslustundum ef börn sem í raun þyrftu á sérkennslu að halda (ekki bara einn og einn tíma) væru ekki stöðugt á minni ábyrgð. Því miður finn ég fyrir mikilli þreytu og álagi á mínum vinnustað vegna barna sem þyrftu meiri hjálp en hægt er veita án þess að ganga á rétt bekkjarfélaga þeirra.
EyðaTakk fyrir þetta.
SvaraEyðaÉg er að gagnrýna umræððuna sem frá þessu er leidd sbr. t.d. leiðara Fréttablaðsins 15/5/2013 sem og fleira. Svo ekki sé talað um gullfiskaminni margra sem muna ekki frá skýrslu til skýrslu.
Málið er að rauði þráðurinn er skýr. Það hlýtur eitthvað að vera að við að framkvæma og eitt er að menn taka ekki á því sem í raun stendur í vegi, nota úreltar aðferðir í umræðunni o.fl.
En aftur takk.
Það er mikið vísað í frábæran árangur Finna í grunnskólum. Finnskir kennarar eru mjög vel launaðir og njóta virðingar og trausts. Nú eru ný viðmið fyrir störf grunnskólakennara að koma til framkvæmda af fullum krafti frá Menntamálaráðuneytinu. Það felur í sér ansi vítt og breytt hlutverk kennarans gagnvart heimili og börnum. Launahliðin er hinsvegar í umsjá sveitarfélaganna og það vantar illa samræmi þarna á milli. Ég held að grunnskólakennurum verði ókleyft að rísa undir þeim kröfum og hlutverkum sem þarna eru talin upp og því er óhjákvæmilegt annað en að viðhorf til stéttarinnar verði ENN verra á næstu árum. Það er ekki gáfulegt að setja upp markmið sem vitað er að nánast vonlaust er að ná. Kennarar eru líka fólk og það slítur og eyðileggur sálarlíf að berjast sífellt við óvinnandi verkefni. Álagið er mikið og læknar tala um að hjá kennarastéttinni séu farin að koma fram heilsufarsbrestir vegna mikils álags í erfiðu vinnu umhverfi.
SvaraEyðaÉg hef miklar áhyggjur af þessari þróun.
Kv.
Áslaug Traustadóttir grunnskólakennari
TAKK!!!
SvaraEyðaOrð í tíma töluð Maggi!
mbk, Kári
Framhaldsskólakennari
Þetta ætti að fara víðar; í blöð og aðra fjölmiðla. Nú er t.d. Stöð2 að fara af stað með umræðu um skólamál og ef eitthvað er að marka auglýsingarnar verður gutlað með yfirborðskenndar staðreyndir og fáir spurðir álits.
SvaraEyðaSendu þetta á Lóu Pind sem á held ég að stýra umræðunni. Kannski hún kafi dýpra en aðrir; enda verðlaunaður fréttamaður.
Takk fyrir
Hanna L. Gunnarsdóttir
Orð í tíma töluð, takk
SvaraEyðaBJörk
Fyllilega tímabært að ræða þessi mál á rökrænum grundvelli. Takk fyrir þetta, Magnús.
SvaraEyðaÞessi ummæli hafa verið fjarlægð af höfundi.
SvaraEyðaLátum ummælin standa: Ég vildi þakka fyrir góða og málefnalega grein. Einnig finnst mér góð tillaga að senda hana á Stöð 2 í þeirri von að rödd kennara heyrist í umræðunni sem á að fara fram þar.
Eyða